Τρίτη 23 Απριλίου 2013

Εγκλήματα κατά της τιμής, άρθ. 361 ΠΚ επ. (εξύβριση, δυσφήμιση, συκοφαντική δυσφήμιση).

Πόσες φορές δεν έχουμε γίνει αυτήκοοι μάρτυρες παρεΐστικων συζητήσεων με νομικίστικο περιεχόμενο, στις οποίες επικρατεί σύγχυση μεταξύ των μελών όσον αφορά την εντόπιση του κατάλληλου εγκλήματος όταν πρόκειται για ιστορικό που εμπεριέχει εγκλήματα κατά της τιμής κάποιου. Ο ποινικός μας κώδικας απαριθμεί κυρίως τέσσερα τέτοια εγκλήματα και τα κατονομάζει ως «εξύβριση, αρθ. 361 ΠΚ», «απρόκλητη έμπρακτη εξύβριση, αρθ. 361 Α ΠΚ», «δυσφήμιση, άρθ. 362 ΠΚ», και «συκοφαντική δυσφήμιση, αρθ. 363 ΠΚ».

Ο λόγος της δυσκολίας διαχωρισμού των εκάστοτε εγκλημάτων από μη νομικούς είναι θεμιτός, μιας και τα διακριτικά γνωρίσματα του κάθε εγκλήματος είναι δυσθεώρητα και ρευστά μεταξύ τους. Πολλές φορές δε, η εν λόγω δυσκολία διασάφησης και διαχωρισμού των εγκλημάτων, παρατηρείται και σε νομικούς. Ο λόγος ύπαρξης λοιπόν αυτού του άρθρου είναι να αποκρυσταλλώσει σε αδρές έστω γραμμές τις επιμέρους διαφορές των εν λόγω εγκλημάτων και να καταδείξει τις στοιχειώδης διαφορές μεταξύ τους, χωρίς βεβαίως να αξιώνει πιστοποιητικά πληρότητας, ακρίβειας και νομολογιακής αρμονίας και σύμπλευσης, μιας και κάτι τέτοιο θα προϋπόθετε την ενδελεχή μελέτη σχετικών συγγραμμάτων και την παρακολούθηση της δικανικής σκέψης όπως αυτή παγιώθηκε από τη σχετική ανώτατη νομολογία.

Τα σχετικά άρθρα λοιπόν είναι:

Άρθ. 361 ΠΚ (εξύβριση)
1. Όποιος, εκτός από τις περιπτώσεις της δυσφήμησης* (άρθρα 362 και 363), προσβάλλει την τιμή άλλου με λόγο ή με έργο ή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο, τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι ενός έτους ή με χρηματική ποινή. Η χρηματική ποινή μπορεί να επιβληθεί και μαζί με την ποινή της φυλάκισης.
2. Όταν η προσβολή της τιμής δεν είναι ιδιαίτερα** βαριά, αν ληφθούν υπόψη οι περιστάσεις και το πρόσωπο του ατόμου που προσβλήθηκε, ο υπαίτιος τιμωρείται με κράτηση ή με πρόστιμο.
3. Η διάταξη της παρ. 3 του άρθρου 308 έχει και σ' αυτή την περίπτωση εφαρμογή.

Άρθ. 361 Α ΠΚ (έμπρακτη εξύβριση)
1. Με φυλάκιση τουλάχιστον τριών μηνών τιμωρείται η έμπρακτη εξύβριση (άρθρο 361 παρ. 1), αν έγινε χωρίς πρόκληση από τον παθόντα.
2. Αν στην πράξη της προηγούμενης παραγράφου συμμετείχαν δύο η περισσότεροι, επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστον έξι μηνών.

Άρθ. 362 ΠΚ (δυσφήμιση)
Όποιος με οποιονδήποτε τρόπο ενώπιον τρίτου ισχυρίζεται ή διαδίδει για κάποιον άλλον γεγονός που μπορεί να βλάψει την τιμή ή την υπόληψή του τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι δύο ετών ή με χρηματική ποινή. Η χρηματική ποινή μπορεί να επιβληθεί και μαζί με την ποινή της φυλάκισης.

Άρθ. 363 ΠΚ (συκοφαντική δυσφήμιση)
Αν στην περίπτωση του άρθρου 362, το γεγονός είναι ψευδές και ο υπαίτιος γνώριζε ότι αυτό είναι ψευδές τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον τριών μηνών.** Μαζί με τη φυλάκιση μπορεί να επιβληθεί και χρηματική ποινή. Μπορεί επίσης να επιβληθεί και στέρηση των πολιτικών δικαιωμάτων κατά το άρθρο 63.

Επισημάνσεις

«Εξύβριση»:
Το γράμμα του νόμου δεν δίνει κανέναν σαφή ορισμό για το τι εστί εξύβριση. Λογικό, καθώς εκτός του ότι οι νόμοι θα πρέπει να είναι γενικά διατυπωμένοι, ειδικά εδώ σ’ αυτά τα εγκλήματα, εμφιλοχωρεί και το υποκειμενικό στοιχείο σε μεγάλο βαθμό με αποτέλεσμα κάποιος χαρακτηρισμός που θα μπορούσε να αποτελεί εκ μέρους του δέκτη εξύβριση, δεν θα αποτελούσε λόγο προσβολής για κάποιον άλλον.
Γενικά όμως και όπως παγιώθηκε από τη νομολογία (ιδίως τη γερμανική) ως εξύβριση, θα μπορούσε να δοθεί ο παρακάτω ορισμός: «Εξύβριση συνιστά η επίθεση κατά της τιμής του άλλου δια της εξωτερίκευσης του μη σεβασμού αυτής! („Beleidigung ist der Angriff auf die Ehe einer anderen Person durch Kundgabe der Missachtung oder Nichtachtung“). Τιμή αποτελεί η προσωπική αξιοπρέπεια του καθενός και η προσωπική αξίωσή του, να τον αντιμετωπίζουν οι άλλοι ανάλογα με τον προσωπικό, διανοητικό και ηθικό αξιολογικό του υπόβαθρο και βαθμό.
Στην εξωτερίκευση (του μη σεβασμού της τιμής του άλλου), θα πρέπει να γίνει ένας διαχωρισμός μεταξύ αξιολογικών κρίσεων και ισχυρισμών γεγονότων. Οι δεύτεροι χαρακτηρισμοί είναι δεκτικοί απόδειξης περί αλήθειας ή μη αυτών, άρα θα πρέπει εκ προοιμίου να αντιμετωπιστούν διαφορετικά.
Ο ισχυρισμός γεγονότων που τυχόν προβάλλεται εμπίπτει στο εν λόγω άρθρο της εξύβρισης και στοιχειοθετεί την αντικειμενική υπόσταση του εγκλήματος μόνο, εάν προβλήθηκαν κατά του προσβαλλόμενου απευθείας, ήτοι κατά του ίδιου του προσώπου στο οποίο απευθύνονται. Έτσι για παράδειγμα, αν ο Α αποκαλέσει τον Β απατεώνα, αυτό πληροί την αντικειμενική υπόσταση της εξύβρισης. Αν αποκαλέσει για τον Β τον ισχυρισμό «απατεώνα» απέναντι στον Γ, όχι (στοιχειοθετείται όμως ενδεχομένως το έγκλημα της δυσφήμισης που θα το δούμε εν συνεχεία).
Αν αποκαλέσει ο Α τον Β «κάθαρμα», αυτό εμπίπτει σαφώς στην αντικειμενική υπόσταση της εξύβρισης. Αλλά επειδή πρόκειται για αξιολογικό χαρακτηρισμό (κι όχι για ισχυρισμό δεκτικό αποδείξεως), πληρούται η εξύβριση ακόμα κι αν προβάλλει τον ίδιο χαρακτηρισμό έναντι του Γ για τον Β. Ενώ αν αποκαλούσε για τον Β «απατεώνα» (δεκτικό αποδείξεως) ενώπιον του Γ, δεν θα στοιχειοθετούνταν ο όρος της εξύβρισης.

«Έμπρακτη εξύβριση»:
Η έμπρακτη εξύβριση απαιτεί άμεση σωματική επίδραση στον προσβαλλόμενο η οποία από μόνη της συνιστά και στοιχειοθετεί τον μη σεβασμό της τιμής του άλλου. (πχ. φτύσιμο, σωματικός έλεγχος γυναίκας από αρσενικό αστυνομικό όργανο, σφαλιάρα κλπ).

«Δυσφήμιση»:
Όπως προαναφέραμε, ισχυρισμοί γεγονότων (δεκτικοί αποδείξεως περί αλήθειας αυτών) που έγιναν για κάποιον άλλον απέναντι σε τρίτους, δεν στοιχειοθετούν το έγκλημα της εξύβρισης, δύναται όμως να στοιχειοθετήσουν το έγκλημα της δυσφήμισης. Δεν χρειάζεται ο δηλών να γνωρίζει θετικά την μη αλήθεια των ισχυρισμών του , αρκεί ενδεχόμενος δόλος αυτού περί της προσβολής της τιμής του άλλου, δηλ. κατά συνέπεια, της πιθανότητας να μη ισχύουν αυτά που ισχυρίζεται. Ως συνήθως, σ αυτές τις περιπτώσεις, η αλήθεια περί του ισχυρισμού αποτελεί αντικείμενο ποινικής συζήτησης και αποτέλεσμα αποδεικτικής διαδικασίας.

«Συκοφαντική δυσφήμιση»:
Τέλος, η διαφορά ατού του εγκλήματος σε σχέση με την απλή δυσφήμιση, έγκειται στη γνώση του ενεργούντος, δηλούντος, περί της μη αλήθειας των ισχυρισμών του για κάποιον άλλον, άρα δεν αρκεί μόνο ενδεχόμενος δόλος του προβάλλοντος αλλά γνώση της ψευδής δήλωσης του.


Γράφει ο Δημήτριος Δημητριάδης στο greek-rechtsanwalt.blogspot.gr


Κάθε νέα ανάρτηση στο email σας

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Πολιτική Σχολίων

Το «Νομικά Ανάλατα» δεν έχει προς το παρόν ενεργοποιήσει καμία υπηρεσία έγκρισης ή μετριασμού σχολίων. Επίσης, έχει επιτρέψει τα ανώνυμα σχόλια. Οι επιλογές αυτές οφείλονται στην επιθυμία μας να δημιουργηθεί μία κοινότητα γύρω από το ιστολόγιο, η οποία να συζητά και να έχει παλμό.

Όμως, πρέπει να σημειωθούν τα εξής:

- Κάθε σχόλιο αντιπροσωπεύει τον σχολιαστή του και μόνο, και δεν απηχεί κατ’ ανάγκην τις αντιλήψεις του «Νομικά Ανάλατα»
- Υβριστικά, δυσφημιστικά ή άλλα παράνομα σχόλια δε θα γίνονται σε καμία περίπτωση ανεκτά.
- Σε καμία απολύτως περίπτωση δε θα γίνονται ανεκτά υβριστικά σχόλια που απευθύνονται στους υπόλοιπους σχολιαστές του Ιστολογίου.
- Πέρα από τα παράνομα σχόλια, απαγορεύονται τα σχόλια που είναι σκοπίμως εκτός θέματος, άσχετα, προκλητικά και έχουν σκοπό να προκαλέσουν εκρηκτικές αντιδράσεις (Τρολ, Troll).

Το «Νομικά Ανάλατα» διατηρεί το δικαίωμα της απροειδοποίητης και αναιτιολόγητης φραγής (block) χρηστών που έχουν παραβιάσει τους όρους χρήσης.

(από τους Όρους Χρήσης)