Λίγα λόγια για τον Κ. Βάρναλη

   
          «Ἐθνικὴ Παιδεία»

Γανιάσατε, δασκάλοι, νὰ ξεμάθω
νά ῾μαι ἐγώ, νὰ στοχάζομαι, νὰ θέλω-
ψέματα ὅλο ν᾿ ἀκούω, νὰ λέω, νὰ πράττω,
γιὰ ψέματα νὰ ζῶ καὶ νὰ πεθαίνω.

Δὲν μπόρεσε ἡ σπουδὴ νὰ μὲ χαλάσει.
Ἀντέξανε σαρκίο, ψυχὴ καὶ γνώση
μὰ κάθε τόσο θάνατος νὰ ξέρεις
ὅτ᾿ εἶσαι πάντα πουλημένο κρέας.

Σαν προχθές γεννήθηκε στον Πύργο (Μπουργκάς) της Βουλγαρίας το 1884. Τελείωσε το σχολείο στη Φιλιππούπολη και έπειτα ήρθε στην Αθήνα για να σπουδάσει Φιλολογία. Το 1908 πήρε το πτυχίο του και άρχισε να εργάζεται στην εκπαίδευση. Το 1919 πήγε στο Παρίσι με υποτροφία και παρακολούθησε μαθήματα φιλοσοφίας, φιλολογίας και κοινωνιολογίας. Τότε προσχώρησε στον μαρξισμό και τον διαλεκτικό υλισμό και αναθεώρησε τις προηγούμενες απόψεις του για την ποίηση, τόσο σε θεωρητικό, όσο και σε πρακτικό επίπεδο.

25-10-1935. Στο βαπόρι «Μαρία Λ.» που τον μετέφερε, μαζί με άλλους εξόριστους,

στον Αϊ-Στράτη. Κάτω πρώτη σειρά από αριστερά: 2ος ο Δ. Γληνός, 3ος ο Βασίλης

Δημησιάνος, 4ος ο Κώστας Βάρναλης. Δεξιά πάνω, ανάμεσα στα σχοινιά, ο Αντώνης

Στρατηγόπουλος.

Ο Βάρναλης υπήρξε κομμουνιστής με διαρκή προσφορά και συμμετοχή στους αγώνες της εργατικής τάξης. Το 1935 για τη δράση του εξορίστηκε στον Αϊ-Στράτη και στη Μυτιλήνη.

Διετέλεσε για πολλά χρόνια καθηγητής μέσης εκπαίδευσης, ενώ εργάστηκε για βιοποριστικούς λόγους και ως δημοσιογράφος. Ένας άνθρωπος, γεννημένος για τα γράμματα, ήταν ποιητής, πεζογράφος και δοκιμιογράφος με διαλεκτική υλιστική οπτική της τέχνης. Τιμήθηκε με το Βραβείο «Λένιν» για την Ειρήνη το 1959 στη Μόσχα. Πέθανε στις 16 Δεκέμβρη 1974.

1959. Ιούλης, Μόσχα. Στην τελετή του βραβείου Λένιν.

Ο Μενέλαος Λουντέμης είχε πει χαρακτηριστικά, για τον Κ. Βάρναλη: «Ἢ ποίηση τοῦ Βάρναλη, δὲ μύριζε ποτὲ γάλα. Μύριζε ἀπὸ τὴν ἀρχὴ μπαροῦτι· κατέβηκε δηλαδὴ στὸ στίβο χωρὶς πάρα πολλὰ γυμνάσματα καὶ δοκιμὲς καὶ περιπλανήσεις στοὺς λειμῶνες τῶν ἀσφόδελων. Μ᾿ ἄλλα λόγια, χωρὶς αὐτὲς τὶς πεισιθάνατες κραυγὲς ποὺ ἔβγαζαν ὅλοι οἱ λυρικοί του καιροῦ του. Ὄχι. Ἡ Ποίηση τοῦ Βάρναλη ἦταν ἀπὸ τὴν ἀρχὴ ἀρσενική, λάσια, μιὰ βολίδα ποὔ 'πεσε μὲς στὰ στεκούμενα νερὰ τοῦ μελίπηχτου λυρισμοῦ».

1912. Κράσι Κρήτης. Από αριστερά: Κώστας Βάρναλης, Χαρίλαος Στεφανίδης,
Νίκος Καζαντζάκης, Γαλάτεια Καζαντζάκη.

Ο Γιάννης Κορδάτος στο βιβλίο του "Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας" αναφέρει για τον Κ. Βάρναλη: «Ο Βάρναλης είναι και πεζογράφος μεγάλος... Στα 1931 τύπωσε τη σάτιρά του "H αληθινή απολογία του Σωκράτη", που έκανε μεγάλη εντύπωση και παινέθηκε πολύ. Στο έργο του αυτό μας έδωσε την ορθόδοξη δημοτική γλώσσα. Καλύτερος τεχνίτης από γλωσσική άποψη της νεοελληνικής πρόζας δεν υπάρχει άλλος... Από την άλλη μεριά στο βιβλίο του αυτό βάζει τον Σωκράτη να σατιρίζει τους συγκαιρινούς του. Πρόκειται όμως για αναχρονισμό, ο παλιός Σωκράτης ήταν αντιδραστικός, ενώ ο Σωκράτης του Βάρναλη είναι σύμβολο. Είναι ο σατιριστής και μαστιγωτής της αστικής κοινωνίας. Πίσω από τους Αθηναίους είναι οι αστοί. Αυτό είναι το βαθύτερο νόημα της "Αληθινής απολογίας του Σωκράτη"».

Μερικά αποφθέγματα από το συγγραφικό έργο του Κ. Βάρναλη:

• "Κι αν είναι ο λάκκος σου πολύ βαθύς, χρέος με τα χέρια σου να σηκωθείς."
• "Δειλοί μοιραίοι κι άβουλοι αντάμα, προσμένουμε ίσως κάποιο θάμα."
• "Εδώ ‘ναι η στάχτη ενός λαού, που ήταν αιώνια φλόγα."
• "Και πάλι στον αγώνα σκοτωμένοι, αλλ’ όχι νικημένοι" 

Γράφει ο Κάντζος Αριστείδης

(πηγές πληροφόρησης 1, 2, 3, 4, 5, 6)

Κάθε νέα ανάρτηση στο email σας