Ο πρόχειρος Δικηγόρος στις αρχές του αιώνα και η σημερινή θέση των νομικών στην κοινωνία

«Δεν μου είναι άγνωστο ότι εις τον ευτυχισμένο αυτό τόπο πάσα καινοτομία είναι προορισμένη να γίνεται δεκτή δια ψιθυρισμού αποδοκιμασίας, ο οποίος συνηθέστατα δεν αργεί να ενδυναμωθεί και να εκσπάσει εις θύελλαν διαμαρτυρίας. Μολονότι δε το δικηγορικό στοιχείο παντού θεωρείται και είναι αληθώς ο αφρός τρόπον τινά του πνεύματος πάσης κοινωνίας εν τούτοις είμαι προδιατεθειμένος να μην απορήσω διόλου εάν ευρεθούν συνάδελφοι, οι οποίοι την έκδοσην αυτήν του βιβλίου τούτου την χαρακτηρίσουν ως ιεροσυλία. Θα θεωρήσω μάλιστα εαυτόν ευτυχή, αν η τοιαύτη διαμαρτυρία περιορισθεί εις απλόν ψιθυρισμόν και δεν υψωθεί μέχρι τόνου κραυγής»

Ο πρόλογος του βιβλίου του δικηγόρου Ν. Κουντουριώτη με τίτλο «Ο Πρόχειρος Δικηγόρος» πάντα με συγκινούσε. Το συγκεκριμένο βιβλίο από τον συνάδελφο εκδόθηκε στις αρχές του 20ου αιώνα, καθώς οι νομικές διατάξεις που μνημονεύει αφορούν τα έτη 1890-1905. Ουσιαστικά αποτελεί ίσως το μόνο εγχειρίδιο της εποχής, το οποίο σε εκλαϊκευμένη μορφή εξηγεί το βασικό θεσμικό πλαίσιο που διέπει τις δημόσιες και ιδιωτικές σχέσεις των πολιτών εκείνη τη χρονική περίοδο.

Έτσι, σε απλή γλώσσα εξηγεί δικαιώματα και υποχρεώσεις των Ελλήνων πολιτών με βάση το θεσμικό πλαίσιο εκείνης της εποχής. Χαρακτηριστική η πολιτογράφηση αλλοδαπού, 'Ελλην γινότανε όποιος διέμεινε άνω των 3 ετών σε έδαφος της τότε ελληνικής επικράτειας, χωρίς απαραίτητα να είχε ελληνικές ρίζες. Βέβαια παρά την πολιτογράφηση δεν είχε πλήρη δικαιώματα (πχ. προσωποκρατούνταν για χρέη σε αντίθεση με τον ημεδαπό Έλληνα κατά του οποίου δεν επιτρεπόταν πολιτογράφηση. Άλλες ενδιαφέρουσες διατάξεις το πένθιμον έτος: Εις την χήραν επιβάλει ο νόμος να μη συνέλθει εις νέον γάμον προ της παρελεύσεως ενός έτους από το θάνατο του συζύγου της (θεσμός που έχει τις ρίζες του στο Ρωμαϊκό δίκαιο).

Ο συγγραφέας αυτού του εκλαϊκευμένου νομικού εγχειριδίου διαισθάνεται ότι οι συνάδελφοι του, επίσης νομικοί θα τον εγκαλέσουν για την ενέργεια του αυτή, καθώς διέδιδε γνώσεις, που αποτελούσαν ύλη σε συγγράμματα από νομικούς για νομικούς, γραμμένα σε δυσνόητη για τον λαό γλώσσα. Στον ίδιο πρόλογο επίσης αντικατοπτρίζεται και η πρωτοκαθεδρία των νομικών, εντασσόμενων στην αφρόκρεμα της κοινωνίας, θέση που σήμερα με την ανάδειξη και των λοιπών επιστημόνων αλλά και της κοινωνικής και οικονομικής κατάστασης του υπερπληθωριστικού δικηγορικού σώματος αμφισβητείται έντονα.

Αν επιχειρήσει κανείς σήμερα, έστω με τα λίγα αυτά στοιχεία που παρέχει η αυθεντική ερμηνεία του παραπάνω προλόγου να σταχυολογήσει την εξέλιξη της θέσης του νομικού στη σημερινή κοινωνία θα διαπιστώσει ότι ο νομικός σήμερα δεν ανήκει στη θέση που ευρισκόταν χρόνια πριν. Ο δικηγόρος διέπεται από τις διατάξεις του κώδικα του 1950, ενός νομοθετήματος 60 χρόνια πριν. Η ηγεσία της δικηγορίας "ήλθε και απήλθε" προσκολλημένη σε προσωπικά ιδεώδη παρά σε μακροπρόθεσμους στόχους αναβάθμισης της δικηγορίας που συνεχώς και ως επάγγελμα, αλλά κυρίως ως λειτούργημα υποβαθμίζεται χρόνο με το χρόνο.

Φρονώ ότι σήμερα οι νομικοί θα επαινούσαν αντί να λοιδορούσαν τον συγγραφέα Ν.Κουντουριώτη, καθώς η έλλειψη της επαρκούς και πρακτικής νομικής παιδείας στις νομικές σχολές, αλλά και η πραγματική ενασχόληση με τη δικηγορία –είτε ακούσια είτε εκούσια– της αριθμητικής πλειοψηφίας των δικηγόρων οδηγεί στη συνεχή υποβάθμιση του νομικού πολιτισμού, τα δε απλουστευμένα εγχειρίδια -λόγω της πολυπλοκότητας της νομοθεσίας σε ορισμένους τομείς– ωφελούν παρά βλάπτουν τον μαχόμενο δικηγόρο.

Πέρα από τις παραπάνω αναλύσεις -που μπορεί και να κριθούν υπεραπλουστευμένες– ας κρατήσουμε ότι από την εμφάνιση των δικηγόρων στο ελληνικό κράτος υπήρχαν φωνές που θέλανε να μυήσουν το λαό στη στοιχειώδη νομική παιδεία και να αναδείξουν τη νομική από μαγγανεία σε όπλο στα χέρια των πολιτών να σταθούν στην κοινωνία και να ευημερήσουν, αποκρυπτογραφώντας τους κανόνες, ώστε η δράση τους να οδηγήσει στην πρόοδο και στην ανάπτυξη, διακυβεύματα που ισχύουν και στο σημερινό κοινωνικό γίγνεσθαι.

Γράφει ο Γιάννης Γιαγλάρας

Κάθε νέα ανάρτηση στο email σας