Η ΑΠΟΤΕΦΡΩΣΙΣ ΤΩΝ ΝΕΚΡΩΝ: Η ΑΓΙΟΠΑΤΕΡΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΣ ΚΑΙ Η ΝΟΜΟΚΑΝΟΝΙΚΗ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΙΣ

1) ΓΕΝΙΚΑ – ΕΙΣΑΓΩΓΗ – ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Το θέμα του θανάτου του ανθρώπου και της τύχης των σωμάτων των νεκρών, έχει απασχολήσει ήδη πολλούς και επιφανείς ερευνητές, Έλληνες και ξένους, έχουν γίναι πολλές συζητήσεις και συνέδρια σχετικώς και η σχετική βιβλιογραφία με διάφορες απόψεις είναι πλούσια για κάθε ενδιαφερόμενο. Εδώ θα διατυπώσουμε μια συνοπτική περίληψη και θα εστιάσουμε στο θέμα μας. Το θέμα ήλθε εκ νέου στην επικαιρότητα στις αρχές του Φεβρουαρίου του 2012, όταν ο Δήμος Αθηναίων, ανακοίνωσε ότι βρίσκεται σε αναζήτηση χώρου για την κατασκευή αποτεφρωτηρίου, ενώ άλλοι δήμοι (π.χ. Θεσσαλονίκης, Μαρκόπουλου Αττικής, κλπ.) προχωρούν ήδη στην κατασκευή τους με εντατικούς ρυθμούς.

Στην Ελλάδα με το άρθρο 35 του Νόμου 3448/2006, καθιερώθηκε το νομικό πλαίσιο για την προαιρετική αποτέφρωση των νεκρών, σε όσους το επιτρέπει η θρησκεία τους, δηλαδή ως αίτημα μικράς μειοψηφίας του λαού και όχι ως αποτέλεσμα καθολικού αιτήματος. Περαιτέρω, με το Π.Δ. 23-3-2009 (Φ.Ε.Κ. Αρ.49) θεσπίσθηκαν οι προϋποθέσεις και ο τρόπος καθορισμού κατάλληλων χώρων αποτεφρωτηρίων, ενώ με την Κ.Υ.Α. (αρ. Οικ. 20232, Αρ. Φ. 745) ορίσθηκαν όλοι οι σχετικοί περιβαλλοντικοί όροι και η σύγχρονη τεχνολογία για την κατασκευή των αποτεφρωτηρίων.

2) ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑΦΗ ΤΩΝ ΝΕΚΡΩΝ

Είναι ο ενταφιασμός των σωμάτων των νεκρών, η εναπόθεση του ολόσωμου σκηνώματος των αποθανόντων σε ένα κομμάτι γης ή σε έναν τάφο. Της ταφής των νεκρών προηγούνται διάφορες εκδηλώσεις και ιεροτελεστίες ως και ακολουθίες, ανάλογα με τα ήθη ,τα έθιμα και την πίστη κάθε λαού. Επίσης, η ταφή αποτελεί διαχρονική παράδοση στη συντριπτική πλειοψηφία λαών και θρησκειών τους τελευταίους 20 αιώνες. Η ταφή είναι η παράδοση του σώματος στις συνθήκες της φύσεως. Δεν είναι έθιμο ή μόνο παράδοση αλλά επιπλέον, πρωτογενές στοιχείο στον θρησκευτικό βίο του ανθρώπου, κατακυρωμένο αρχετυπικό στοιχείο, από τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό και ακαταγώνιστο σύμβολο της ελπίδας και της αναστάσεως. Η ταφή ανάγεται σε περιωπή δόγματος  εντός του οποίου διασώζεται η αλήθεια της πίστεως. Και - αντιστρόφως -  η μη ταφή του νεκρού εθεωρείτο στην αρχαιότητα προσβολή, τιμωρία, ηθική μείωση! (βλ. Παλαιά Διαθήκη: κατακλυσμός Νώε, κατάκαυσις των Σοδόμων και Γομόρρων, κλπ.)

3) ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΑΥΣΙΣ ΤΩΝ ΝΕΚΡΩΝ

Στην καύση των νεκρών, το σώμα εκτίθεται στην βιαιότητα των στοιχείων της φύσεως ή στην αδηφάγο μανία της τεχνολογίας, και -σχετικώς- έχει ήδη παγκόσμια πολιτογραφηθεί ο λατινικός όρος “crematorium” εκ του ρήματος “crematre”, που σημαίνει τον όλεθρο και την καταστροφική βιαιότητα της πυράς. Το ανθρώπινο σώμα ψήνεται και αλέθεται, για να καταλήξει  ένα μέρος του ως σκόνη σε μια πολυτελή λήκυθο.

Συγκεκριμένα, η καύση του σώματος, συνήθως, συντελείται μέσα σε έναν κλίβανο, στη θερμοκρασία των 1400 έως 2100 βαθμών Κελσίου. Οι καιόμενες ουσίες καταλήγουν συνήθως σε αέρια και το στερεό υπόλειμμα, τα οστά, κονιοποιείται κυριολεκτικά αλεθόμενο σε τριβείο, ώστε να μειώνεται ο όγκος σε “επιθυμητό μέγεθος” (!) και να διευκολύνεται η είσοδος στην λήκυθο. ”Προκρούστειο ήθος υψηλής τεχνολογίας και πολιτισμένη ανθρωποφαγία” κατά το διορατικό βλέμμα του π. Ιουστίνου Πόποβιτς,. Η καύση των νεκρών υπήρξε επιγέννημα δήθεν ανάγκης, κορυφαίο σύμβολο του μηδενισμού και πράξη εικονοκλαστική σήμερον, καθόσον προσβάλλει την εικόνα του Δημιουργού. Δεν καταργεί την ανάσταση (Αποκάλυψη Ιωάννου, Κεφ.20, στίχος 13), αλλά θρυμματίζει την ελπίδα σε αυτήν, το νεύρο του ζην και του ευ ζην.

Σημειωτέον ότι, μέχρι σήμερον (2012) στην Ελλάδα δεν έχει υλοποιηθεί η ιδέα της αποτέφρωσης των νεκρών, καθόσον δεν έχει εισέτι ιδρυθεί ούτε λειτουργήσει στους δήμους μονάδα αποτεφρωτηρίου.

4) ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ, ΠΡΟΦΑΣΕΙΣ ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΚΑΥΣΗΣ ΤΩΝ ΝΕΚΡΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΚΑΙ ΜΙΑ ΠΡΩΤΗ ΑΝΤΙΚΡΟΥΣΗ ΑΥΤΩΝ

Οι υποστηρικτές της ιδέας της αποτέφρωσης των νεκρών, επικαλούνται με υποκρισία διάφορα “επιχειρήματα” όπως τα ακόλουθα, ήτοι ότι τάχα:

α) Υπάρχει ανάγκη να εξοικονομηθεί χώρος, λόγω του υπερπληθυσμού στις μεγαλουπόλεις και της αδυναμίας να χωρέσουν τα κοιμητήρια τους νεκρούς (χωροταξικοί λόγοι). Όμως στις Μωαμεθανικές χώρες που απαγορεύεται η εκταφή ή η κατακόρυφη σε επίπεδα ταφή, που οι πληθυσμοί είναι πυκνοί και αυξανόμενοι και οι θάνατοι πιο σύντομοι, πως χωρούν τα κοιμητήρια;

β) Το επιβάλλουν -δήθεν- λόγοι υγείας, εκ της μολύνσεως του υπεδάφους και του τυχόν υπάρχοντος υδροφόρου ορίζοντος της περιοχής (λόγοι υγιεινής και οικολογικού ενδιαφέροντος). [Όμως ο ταφείς νεκρός σε καμιά περίπτωση δε μπορεί να θεωρηθεί «μίασμα». Πρόκειται περί υποκρισίας, διότι «τα μικρόβια των νεκρών» που ούτε φαίνονται, ούτε απειλούν, ούτε υπάρχουν –φυσικά- στα κοιμητήρια, υπάρχουν μόνο στα μυαλά των σύγχρονων μηδενιστών]

γ) Κατά το χρόνο της εκταφής των ενταφιασθέντων δημιουργείται δια τους οικείους του νεκρού μια όχι ευχάριστος ατμόσφαιρα, ιδίως όταν ο νεκρός δεν έχει αποσυντεθεί πλήρως, θέαμα που “προκαλεί φρίκη”. [Ποιος μας είπε ότι η μνήμη θανάτου είναι κακό πράγμα; Πρόκειται περί στρουθοκαμηλικής νοοτροπίας της εποχής μας, να αγνοούμε ή να μην αντικρίζουμε την πραγματικότητά μας.]

δ) Η καύση συμφέρει οικονομικά τους συγγενείς του νεκρού (είναι πιο προσιτή) και αποφεύγουν τα έξοδα μιας κηδείας, ανευρέσεως τάφου (υψηλό κοστολόγιο) και την ταλαιπωρία από την προσέλευση μεγάλου αριθμού συγγενών και  γνωστών.

ε) Είναι θέμα “προόδου και πολιτισμού” και έχει καθιερωθεί στις “πολιτισμένες χώρες του εξωτερικού”. [Αυτό είναι πολλαπλώς μύθος και προπαγάνδα των οπαδών της καύσεως!]

στ) Αποτελεί ανθρώπινο δικαίωμα του... νεκρού να επιλέξει τι θα γίνει με το σώμα του μετά το θάνατό του (εκτελούμενο από άλλους ανθρώπους... συνήθως συγγενείς... που δεν έχουν τις ίδιες απόψεις...).[Δεν πρόκειται περί αυτοπυρπολήσεως που κι αυτό δεν είναι δικαίωμα -φυσικά - αλλά ηθικό και νομικό αδίκημα] Όλοι οι ως άνω “ΛΟΓΟΙ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ” επιδέχονται σοβαρό αντίλογο και προξενούν διαφορετικές σκέψεις.

5)  ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ  ΥΠΕΡ  ΤΗΣ ΤΑΦΗΣ ΤΩΝ ΝΕΚΡΩΝ – ΙΕΡΑ ΠΑΡΑΔΟΣΙΣ

Σύμφωνα με την Ιερά Παράδοση της πίστεώς μας, ολομέλεια της Ιεραρχίας της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ελλάδος, με εγκύκλιό της, και αναλόγως οι κατά τόπους Ιερές Μητροπόλεις, Καθηγητές θεολογίας και άλλες προσωπικότητες των τεχνών και των γραμμάτων, και η συντριπτική πλειοψηφία των πιστών Χριστιανών προτάσσουν την ταφή (ενταφιασμό) των σωμάτων των νεκρών και αντιτάσσονται στην θέσπιση διαδικασιών αποτεφρώσεως των νεκρών, προβάλλοντας τα εξής επιχειρήματα όπως π.χ.:

α) Ότι υπάρχει ήδη επιτυχής παράδοση 20 τουλάχιστον αιώνων για τον ενταφιασμό των νεκρών και δεν έχει δημιουργηθεί κανένα πρόβλημα στις σύγχρονες κοινωνίες, όχι μόνο τις χριστιανικές αλλά και στις μουσουλμανικές και στο Ισραήλ.

β) Ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει ως πρότυπο τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό, σε συνάρτηση με την ενσώματη ταφή Του, την οποία ηκολούθησε η μετά τρεις ημέρες ένδοξος Ανάστασή Του (ας γινόμαστε μιμητές Χριστού σε όλα!!).

γ) Ότι η ταφή συνηγορεί υπέρ του σεβασμού του ανθρωπίνου σώματος, το οποίο αποτελεί Ναό του Αγίου Πνεύματος, και εικόνα του Θεού, ανήκει δε στο Δημιουργό, και όχι σε εμάς.

δ) Ότι με την ταφή διασφαλίζονται τα άφθαρτα σώματα των Αγίων, μαρτύρων, και τα ιερά αυτών λείψανα με τα οποία καθιερώνονται οι ιδρυόμενοι Ιεροί Ναοί. Τα αυτά Ιερά Λείψανα, όχι μόνο ευωδιάζουν εις ένδειξη της Αγιότητας, αλλά ακόμη, προξενούν και θαυματουργικές ιάσεις και άλλα αξιοθαύμαστα γεγονότα, σε Ιερούς Ναούς, Ιερές Μονές και Ιερά Προσκυνήματα, όπου εκτίθενται. Εάν επικρατούσε η καύσις των νεκρών δε θα είχαμε Ιερά λείψανα Αγίων πλέον.

ε) Ότι κατά την Ορθόδοξη Εκκλησία, ο θάνατος αποτελεί “προαγωγή”, ύπνον και κοίμηση, τα δε νεκροταφεία αποκαλούνται “κοιμητήρια“, οι δε κοιμηθέντες αδελφοί μας “προσδοκούν Ανάσταση νεκρών”, ώσπερ ο Κύριός μας «απαρχή εγένετο των κεκοιμημένων».

στ) Ότι η θέα των κεκοιμημένων και των κοιμητηρίων έχει παιδαγωγικό ρόλο κατά την Πατερική παράδοση, λόγω του ότι προκαλεί την λίαν ευεργετική μνήμη θανάτου, και συντελεί θετικά στην αυτοθεώρηση, αναθεώρηση και επανατοποθέτηση των πιστών στο “μυστήριο της ζωής”.

ζ) Ότι μέγιστη υφίσταται η “συμβολή του ενταφιασμού” στην καλλιέργεια της τέχνης (αρχιτεκτονική, αγιογραφία, κ.ά.) σε αντίθεση με την αποτέφρωση που λειτουργεί ανασταλτικά προς κάθε ανάλογη μορφή πολιτιστικής προαγωγής.

η) Τέλος από ιατροδικαστικούς κύκλους υποστηρίζεται, ότι ο ενταφιασμός, συνέτεινε θετικά στην αξιοποίησή του με αποκάλυψη εγκλημάτων (εκταφή νεκρών), ενώ η καύση συνέτεινε σε συγκάλυψη δολοφονικών ενεργειών.

θ) Οι κίνδυνοι -που οψίμως ισχυρίζονται οι οπαδοί τη καύσης των νεκρών- από τους ενταφιασμούς δεν έχουν προκύψει από χιλιετηρίδες ενταφιασμών δισεκατομμυρίων ανθρώπων. [Πρόκειται για υποκριτικούς φόβους. Η μετάδοση των ασθενειών και των μικροβίων είναι από ζώντας εις ζώντας ανθρώπους, και όχι από ενταφιασθέντες νεκρούς]

6) ΧΩΡΙΑ ΚΑΙΝΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ – ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ, ΙΕΡΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ, ΚΑΝΟΝΕΣ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΚΑΙ ΚΑΝΟΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ.

Επιχειρήματα κατά της καύσης (αποτέφρωσης) των νεκρών:

Κατά την Αγία Γραφή, την Ιερά Παράδοση των Αγίων Πατέρων της Εκκλησίας μας και το νομοκανονικόν δίκαιον, απορρίπτεται ως πλήρως απαράδεκτη η ιδέα της καύσης των νεκρών. (Για αυτό και ουδέποτε επικράτησε αυτή η πρακτική, πουθενά επί 20 αιώνες, ακόμη και στη Δύση όπου εφαρμόσθηκε τους τελευταίους αιώνες υπό την επίδραση της Γαλλικής επανάστασης, των ιδεών του ελευθεροτεκτονισμού και ιδεών και δογμάτων που δεν παραδέχονται την Ιεράν Παράδοση.) Συνίσταται αποκλειστικώς ο ενταφιασμός των νεκρών με διάφορες – διαχρονικώς αξιόλογες τοποθετήσεις, θεολογικές, λογικές, νομοκανονικές, κλπ., όπως:

α) Οι Άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας μας, αναφέρουν ότι η καύση των νεκρών είναι καταδικαστέα και θεωρούν ότι η ταφή είναι σύμβολο απόδειξη και ομολογία πίστεως και ελπίδας στην αθανασία της ψυχής, στην ανάσταση των νεκρών και στην αιώνια ζωή.

β) Το ανθρώπινο σώμα είναι έργο και δώρο Θεού, φορέας τιμής, ναός του εν ημίν Αγίου Πνεύματος, φυλακτήριον της ψυχής, μετά της οποίας αποτελούν τις δύο (2) υποστάσεις του ανθρώπου. Το σώμα των Αγίων, που εκοπίασε για τη Δόξα του Θεού, ανταμείβεται με χάρη, έλεος και δύναμη, και ως “ιερόν λείψανον” λαβόν την Χάριν της θεωθείσης ψυχής, έχει την δύναμη να θαυματουργεί εις Δόξαν Θεού, και μετά θάνατον. Αν είχε ισχύσει η καύσις των νεκρών, δε θα είχαμε οι πιστοί τόσα θαυματόβρυτα Άγια λείψανα.

γ) Δεν υπάρχει μεγαλύτερη εκδίκηση, από την εκδίκηση της ψυχής που παραμελήθηκε απόλυτα σε όλη την επίγεια ζωή, για να δοθεί απόλυτη προτεραιότητα στην καύση του σώματός της. Αυτή η ψυχή, τελικά μισεί το σώμα της τόσο θανάσιμα, ώστε να το καίει.

δ) Οι εκκλησιαστικοί συγγραφείς, όσοι κάνουν νύξη στο φαινόμενο καύσης, εκφράζουν την αντίθεσή τους προς αυτό. Ο Τατιανός τοποθετήθηκε κριτικά προς την καύση και ο Τερτυλλιανός (Β αιών) χαρακτήρισε την αποτέφρωση ως απάνθρωπη πράξη που απάδει στον ορθόδοξο χριστιανό, θέση που επαναλήφθηκε και από τον Ιερό Χρυσόστομο και από τον Ευστάθιο Θεσσαλονίκης (12^ος Αιών). Τέλος, ο Άγιος Νικόδημος ο αγιορείτης σημειώνει, ότι όσοι προβαίνουν σε αποτέφρωση νεκρών πρέπει να «κανονίζονται» ως φονιάδες!!!

ε) Ο Απόστολος Παύλος αναφέρει: «ουκ έστε εαυτών, αγοράσθητε γαρ τιμής» (Α Κορινθίους 6,19). Συνεπώς, σύμφωνα με τη διδαχή της Εκκλησίας μας, το σώμα μας δεν είναι κτήσις μας, είναι χρήσις μας. Είναι ναός του εν ημίν Αγίου Πνεύματος. Επίσης, αναφέρει σχετικώς και το εξής: «ει τις τον ναόν φθείρει, φθερεί τούτον ο Θεός» (Α Κορινθίους, Γ, 17)! Και -τέλος- ας αναφέρομεν και το εξής χωρίον: «αυτός δε ο Θεός της ειρήνης αγιάσαι υμάς ολοτελείς, και ολόκληρον ημών το πνεύμα και η ψυχή και το σώμα αμέμπτως εν τη παρουσία του Κυρίου ημών Ιησού Χριστό τηρηρείη» (Α Θεσσαλ., Ε, 23).

στ) Η όλη εξόδιος ακολουθία συνδέεται στενά με όραση ανθρωπίνου σώματος, και όχι τέφρας, για κεκοιμημένον και όχι αποτεφρωμένον σώμα, για «τελευταίον ασπασμόν» κλπ. Επίσης, ο ενταφιασμός, έχει σχέση με ενταφιασμό σώματος («χους ει και εις γην απελεύσει») και όχι με ενταφιασμόν τέφρας. Η καύση των νεκρών, σημαίνει επιλογή αποφυγής της εξοδίου ακολουθίας και ανακολουθία σε σχέση με το όλον τυπικόν και τα τροπάρια της εν λόγω τελετής.

7) ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

α) Παραπονούμαστε ότι ο ιστός της κοινωνίας μας τείνει να διαλυθεί. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να συνεχίζουμε τη διάλυσή του. Η καύση των νεκρών είναι ένα μέτρο που επιτείνει το «ξήλωμα» των παραδόσεών μας, είναι μια συνήθεια ειδωλολατρική, ένα σύμβολο του εκμηδενισμού, που σε πολλές περιπτώσεις κρύβει στοιχεία υφέρπουσας ψυχοπαθολογίας, και της εξαφανίσεως του ανθρώπου, που οψίμως, την επανέφεραν στο προσκήνιο άθεες δοξασίες και άθεες κοσμοθεωρίες που δεν πιστεύουν στην ανάσταση των νεκρών.

β) Μετά την έγερση του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, η καύση των νεκρών εθεωρείτο και θεωρείται αδύνατη, απαράδεκτη και -ασφαλώς- δεν πρέπει να καθιερωθεί, διότι προσβάλλει δόγματα και συμβολισμούς της Ελληνορθοδόξου πίστεώς μας, και της Ιεράς Παραδόσεώς μας.

γ) Η καύση των νεκρών εντάσσεται στο πνεύμα της εποχής μας, μιας εποχής που από τη μία κόπτεται πως τάχα είναι ανθρωποκεντρική (δηλαδή τα πάντα για τον άνθρωπο) και από την άλλη, σε καίριες στιγμές του ανθρώπου, αποδεικνύεται ιδιαίτερα κυνική και απάνθρωπη. Αυτού του είδους άνθρωποι εμπνεύστηκαν την αυτοκαταστροφή και το ολοκαύτωμα τους και οι κατά πνεύμα συγγενείς τους είναι αυτοί που βάλθηκαν να προπαγανδίζουν υποδεικνύοντας στον ταλαίπωρο λαό μας πως, το πιο σπουδαίο που έχει να κάνει πεθαίνοντας για το σώμα του είναι να το κάψει. Πρόκειται για ανθρώπους που ο σοφός λαός μας αποκαλεί πριν ακόμη πεθάνουν, ανθρώπους της “πυρκαϊάς”.

δ) Το ως άνω «ψευδοπρόβλημα της δήθεν ανάγκης καύσεως των νεκρών», συζητείται μόνον εκτός της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας. Δεν αφορά τον πιστό λαό μας, ο οποίος στην συντριπτική του πλειοψηφία σέβεται και διστάζει να κάψει ακόμη και μια φθαρμένη χάρτινη εικονίτσα. Πολύ περισσότερο δε θα διανοηθεί να κάψει ποτέ την σφραγισμένη με το Άγιο Βάπτισμα και ποτισμένη με το Τίμιο Σώμα και Αίμα του Χριστού μας, έμψυχη εικόνα του Θεού, δηλαδή το σώμα του.

ε) Η καύση των νεκρών, είναι πράξη μίσους –μάλλον- παρά αγάπης και δεν πρέπει να λησμονούμε ότι  «η αγάπη ουδέποτε εκπίπτει».

Επιμέλεια: Κώστας Ελ. Πετρόπουλος, Δικηγόρος

Κάθε νέα ανάρτηση στο email σας