Το φαινόμενο της πεταλούδας στον Καπιταλισμό και το “Άγιο Δισκοπότηρο” του Μαρξισμού

Το φαινόμενο της πεταλούδας είναι μια ποιητική μεταφορά, στη θεωρία του χάους για το φαινόμενο της ευαίσθητης εξάρτησης ενός συστήματος από τις αρχικές συνθήκες. Σύμφωνα με μια από τις διατυπώσεις, λέγεται ότι "αν μια πεταλούδα κινήσει τα φτερά της στον Αμαζόνιο, μπορεί να φέρει βροχή στην Κίνα". Διαφορετικές παραλλαγές εκφράζουν ουσιαστικά την ίδια ιδέα: μια απειροελάχιστη μεταβολή στη ροή των γεγονότων οδηγεί, μετά από την πάροδο αρκετού χρόνου, σε μια εξέλιξη της ιστορίας του συστήματος δραματικά διαφορετική από εκείνη που θα λάμβανε χώρα, αν δεν είχε συμβεί η μεταβολή. Στο συγκεκριμένο μοντέλο, και η ελάχιστη ακόμη έλλειψη ακρίβειας είναι καθοριστική - κάτι που αργότερα αποκαλύφθηκε ότι είναι γενικό χαρακτηριστικό μιας ολόκληρης κλάσης συστημάτων, των λεγόμενων χαοτικών [πηγή]

Στην κλάση αυτή, των χαοτικών συστημάτων, συγκαταλέγεται και ο Καπιταλισμός.  Αν "αν ένας καταναλωτής αγοράσει μια Coca Cola στην Ελλάδα, μπορεί να φέρει καταιγίδα στη Ζώνη του Ευρώ".

Στο συγκεκριμένο παράδειγμα, ούτε η πεταλούδα ούτε ένα αναψυκτικό Coca Cola θα μπορούσε να προκαλέσουν από μόνα τους τον τυφώνα, παρά μόνο αν οι ατμοσφαιρικές συνθήκες το επέτρεπαν στην περιπτωση της πεταλούδας ή οι ιδιαίτερες οικονομικές συνθήκες στην περιπτωση της Coca Cola, συνθήκες που τυχόν συνυπήρχαν με την παρέμβαση της πεταλούδας ή της Coca Cola στο φυσικό ή οικονομικό περιβάλλον αντίστοιχα, κατά τρόπο που επέτρεπε την έναρξη μιας αλληλουχίας γεγονότων που νομοτελειακά  οδηγούσε στην εκδήλωση φυσικού ή οικονομικού τυφώνα. Σύμφωνα με την θεωρία του φαινομένου της πεταλούδας, η άμεση αιτία ενός τυφώνα είναι αναγκαστικά "μεγάλη", κάτι που κάνει την βραχυπρόθεσμη μετεωρολογική πρόβλεψη του δυνατή. Το ίδιο ισχύει και με την άμεση αιτία που προκαλεί  τον οικονομικό τυφώνα, ο οποίος βραχυπρόθεσμα μπορεί (επίσης) να προβλεφθεί. Αν η πεταλούδα κινήσει τα φτερά της την "λάθος" στιγμή, είναι εξίσου πιθανό να αποτρέψει έναν τυφώνα που αλλιώς θα συνέβαινε (ή να οδηγήσει σε κάτι τελείως διαφορετικό). Αν ο καταναλωτής απλώσει το χέρι του και πάρει από το ράφι μια Coca Cola την “λάθος” στιγμή, είναι επίσης εξίσου πιθανό να αποτρέψει έναν οικονομικό τυφώνα που αλλιώς θα εκδηλωνόταν (ή να τον προκαλέσει ή να οδηγήσει σε κάτι τελείως διαφορετικό). Τόσο η πεταλούδα όσο και η coca cola, για να "προκαλέσουν" έναν τυφώνα, οικονομικό ή μετεωρολογικό, πρέπει να δράσουν σε μια ακριβώς υπολογισμένη στιγμή - κάτι που ακριβώς είναι αδύνατον να προβλεφθεί. Μέχρι χθες.

Πρόσφατα, μια ομάδα ερευνητών εφηύρε μια «έξυπνη» κούπα που μέσω ενός αισθητήρα μπορεί σε μόλις 10 δευτερόλεπτα να αναγνωρίσει κάθε είδους υγρού που πίνει ο χρήστης της. Ταυτόχρονα συνδέεται με την εφαρμογή (app) που έχει δημιουργηθεί ειδικά για την κούπα και είναι εγκατεστημένη στο smartphone, προκειμένου να αρχειοθετήσει τα υγρά που πίνει ο χρήστης. Επίσης, μέσω του app υπενθυμίζει στο χρήστη ποια υγρά έχει ανάγκη να καταναλώσει περισσότερο προκειμένου να μείνει ενυδατωμένος. Η κούπα μπορεί επίσης να αναγνωρίζει τη διατροφική αξία των υγρών που πίνει ο χρήστης, δηλαδή πόσα γραμμάρια ζάχαρης, καφεΐνης, πρωτεΐνης, νάτριου, λίπους ή θερμίδων περιέχονται.

Και μπορεί η εφεύρεση να έγινε με γνώμονα τη μέτρηση και την καταγραφή της διατροφικής αξίας των υγρών που περιέχει η κούπα, ωστόσο η κούπα αυτή αποτελεί πρόδρομο των περιφερειακών αισθητήρων μιας Κεντρικά Ελεγχομένης Ψηφιακής Οικονομίας σε μια εκδοχη ψηφιακής επαναθεμελίωσης της Μαρξιστικής θεωρίας, με έξυπνα συστήματα κεντρικού ελέγχου της οικονομίας και ρύθμιση των οικονομικών συναλλαγών με αυστηρά καθορισμένες αναλογίες ανάμεσα στην παραγωγή και την κατανάλωση. Είναι η έξυπνη κούπα Vessyl που αναγνωρίζει τι πίνεις και είναι το «Άγιο Δισκοπότηρο» του Μαρξισμού.

Μια παρόμοια εκδοχή της κούπας Vessyl θα μπορούσε στο μέλλον να αποτελεί μέρος του κεντρικού σχεδιασμού της οικονομίας  και της ρύθμισης των οικονομικών συναλλαγών σε πραγματικό χρόνο, με αυστηρά καθορισμένες αναλογίες ανάμεσα στην παραγωγή και την κατανάλωση με γνώμονα τις επικρατούσες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες κατά τρόπο που θα ήταν εφικτός ο βέλτιστος - αυτόματος καθορισμός σε πραγματικό χρόνο α) της συσσώρευσης των κεφαλαίων β) της κατανάλωσης των μαζών, όπως στο παράδειγμα μας της καταγραφής από το Κεντρικό Σύστημα της αγοράς ενός αναψυκτικού Coca Cola γ) της ποσότητας παραγωγής αναψυκτικών τύπου cola κατά τρόπο που να αποτρέπεται η δημιουργία στοκ απούλητων μεγάλων ποσοτήτων προϊόντων αναψυκτικών τύπου “cola”, δ) του συνεχούς επανακαθορισμού του ύψους του μισθού του καταναλωτή που στο παράδειγμά μας αγόρασε την Coca Cola και ε) του συνεχούς κεντρικού καθορισμού του ποσοστού του κέρδους των εμπλεκόμενων μερών στην κατανάλωση αναψυκτικών τύπου “Cola”.

Θα εξέλειπαν με τον τρόπο αυτό οι εναλλασσόμενοι κύκλοι ύφεσης που θεωρούνται ένα σύνηθες κομμάτι της ζωής σε ένα κόσμο με αβέβαιες ισορροπίες μεταξύ προσφοράς και ζήτησης. Διότι το Κεντρικό Σύστημα Ελέγχου της Οικονομίας θα εντόπιζε (σε πραγματικό χρόνο) τους παράγοντες εκείνους που μετατρέπουν μια συνήθη ήπια και σύντομη ύφεση ή οικονομικό κύκλο σε μια γενικευμένη οικονομική ύφεση.

Αν η στιγμή που ο καταναλωτής απλώνει το χέρι του να πάρει από το ράφι μια Coca Cola είναι η “λάθος” στιγμή για να προκαλέσει η κίνηση αυτή έναν οικονομικό τυφώνα, το Κεντρικό Σύστημα Ελέγχου θα το γνώριζε και θα μπορούσε να δράσει σε αυτή ακριβώς την υπολογισμένη στιγμή - κάτι που ακριβώς είναι δυνατόν να προβλεφθεί σήμερα, με έξυπνα συστήματα Κεντρικού Ελέγχου της Οικονομίας με γνώμονα τη ρύθμιση των οικονομικών συναλλαγών με αυστηρά καθορισμένες αναλογίες ανάμεσα στην παραγωγή και την κατανάλωση.

Κάθε νέα ανάρτηση στο email σας